Mathea Karol

Z e-ncyklopedia

Mathea (Mateja) Karol (1886-1964), proboszcz parafii Św. Ap. Piotra i Pawła w Katowicach

Mateja2.jpg
grób ks. Mathei i rodziców, na cmentarzu w Załężu

Urodził się 24 stycznia 1886 we wsi Raszowa w powiecie kozielskim. W 1907 roku zdał egzamin dojrzałości i wstąpił na Wydział Teologiczny Uniwersytetu Wrocławskiego. Należał w tym czasie do polskiej tajnej organizacji akademickiej. Święcenia kapłańskie przyjął 21 czerwca 1911.

Po prymicjach został wikarym w parafii Wszystkich Św. w Gliwicach. Polska działalność narodowa wśród robotników spowodowała przeniesienie go do Berlina, gdzie objął stanowisko wikarego w parafii Matki Bożej. Po wybuchu I wojny światowej został kapelanem, potem proboszczem wojskowym w stopniu majora. Przebywał kolejno na froncie wschodnim na Wołyniu i Ukrainie, następnie na froncie zachodnim we Flandrii.

Po wojnie, w lutym 1919 roku podjął pracę katechety i zarazem kapelana w Legnicy. W okresie powstań i plebiscytu działał na rzecz przyłączenia Śląska do Polski. W grudniu 1921 roku był przewodniczącym Zarządu Głównego Komitetu Polskiego dla Górników Śląska w Bytomiu. W odwecie za propolską postawę Niemcy kilkakrotnie organizowali zamach na jego życie. Członkowie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół" wielokrotnie wystawiali straże wokół plebanii dla ochrony proboszcza.

Po kolejnym zamachu na jego życie w marcu 1922 roku ksiądz Mathea przeniósł się do Administracji Apostolskiej Górnego Śląska i został proboszczem parafii Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Katowicach. Tu przeprowadził zmiany mające na celu usprawnienie działalności duszpasterskiej oraz dostosowanie kościoła, który był prokatedrą katowicką do nabożeństw pontyfikalnych. Odmalował kościół według projektu Stanisława Ligonia, przebudował prezbiterium, wybudował kaplicę na cmentarzu przy ulicy Gliwickiej w Katowicach.

Oprócz pracy duszpasterskiej ksiądz Mathea poświęcił się działalności społecznej i politycznej. Jako uchodźca z Opolszczyzny wybrany został prezesem Związku Uchodźców, następnie Towarzystwa Opieki nad Uchodźcami. Był posłem do I Sejmu Śląskiego z listy Wojciecha Korfantego oraz radnym miejskim w Katowicach. Zainicjował budownictwo mieszkaniowe dla uchodźców oraz starania o ich zatrudnienie stosownie do kwalifikacji. 30 maja 1931 ksiądz Mathea został mianowany kanonikiem honorowym Kapituły katowickiej.

Po wybuchu II wojny światowej, w grudniu 1939 roku Gestapo wydało mu nakaz opuszczenia diecezji katowickiej. W 1945 roku wrócił do Katowic do parafii Św. Ap. Piotra i Pawła, by kontynuować pracę duszpasterską i społeczną. Po wygnaniu biskupów katowickich, w lutym 1953 roku, został zmuszony do opuszczenia parafii i przeniesiony w stan spoczynku. Do czynnej pracy duszpasterskiej wśród swych katowickich parafian powrócił w grudniu 1956 roku. 2 kwietnia 1957 został mianowany dziekanem dekanatu Katowice-Południe. Zmarł 16 marca 1964. Spoczął na cmentarzu przy ulicy Gliwickiej w Katowicach.

Bibliografia

AAKat, Akta personalne ks. Karola Mathei; Schematyzm 1923; J. Bańka, Nekrolog, WD 1964, nr 3-4, s. 50-52; I. Antonów-Nitsche, Mathea Karol (hasło), [w:] Słownik biograficzny, 264; EPS, s. 294; Grajewski, Wygnanie, s. 146, 152, 177, 216, 224; Gwóźdź, Udział duchowieństwa, s. 190; M. Kłakus, Udział duchownych katolickich w pracach Sejmu Śląskiego pierwszej kadencji (1922-1929), Katowice 2003; Martyrologium, s. 194; J. Myszor, Duchowieństwo górnośląskie wobec problemu czynnego udziału w życiu politycznym kraju w okresie międzywojennym (1918-1939), [w:] Duchowieństwo polskie w latach niepodległości 1918-1939 i w okresie II wojny światowej, pod red. D. Olszewskiego, Kielce 2007, s. 71 i nn.; Myszor, Historia diecezji, s. 57 i nn; Represje wobec duchowieństwa, s. 64, 67, 238, 255; Skworc, Budownictwo kościołów, s. 161; WD 1931, nr 10, s. 122; Województwo śląskie, s. 455, 464; Macała, Duszpasterstwo a narodowość wiernych, s. 132; W. Musialik, Górnoślązacy w parlamentach II Rzeczypospolitej (1919-1939), Opole 2004, s. 41 i nn.; A. Grajewski, Twój Gość, s. 46; J. Żurek, Ruch "księży patriotów" w województwie katowickim w latach 1949-1956, Warszawa-Katowice 2009, s. 140 i nn.