Manipularz

Insygnium liturgiczne, noszone na lewym ramieniu przez subdiakona, diakona, prezbitera i biskupa; jest używany tylko podczas Mszy świętej; zrobiony jest z tego samego materiału, co ornat lub dalmatyka i stuła. Biskup ubiera manipularz po odmówieniu modlitwy Indulgentiam po Confiteor usługujących.

Pierwotnie była to chusta zawieszana na lewym ramieniu do noszenia cennych przedmiotów, wycierania potu podczas pracy i osłaniania głowy przed słońcem, używano jej również jako znaku rozpoczęcia uroczystości przez dostojników państwowych, np. cesarz rzymski rzucał manipularz lub nim machał na rozpoczęcie igrzysk.

Dziś do Mszy w Zwyczajnej Formie Rytu Rzymskiego nie używa się manipularza zgodnie z instrukcją Tres ab hinc anni z 4.05.1967 wydanej przez Kongregację Obrzędów, która stwierdza, że jego użycie nie jest obowiązkowe.

Symbolizuje znój pracy, trudy i cierpienia.

Bibliografia

P. Rodo, Enchiridion Liturgicum, t. 1-2, Rzym 1966; R. Beger, Mały słownik liturgiczny, Poznań 1990; J.-D. Chalufour, Przewodnik po Mszy świętej, Dębogóra 2012.