Krzyże pokutne
Historia krzyży pokutnych
Krzyże pokutne miały różne formy, od prostych i surowych po bogato zdobione kamienne, wykute z jednego kawałka kamienia, najczęściej piaskowca. Wykonywane były głównie w średniowieczu przez zabójców w miejscu, w którym dokonało się morderstwo. W Polsce zwyczaj ten pojawił się w XIII wieku i z coraz mniejszym natężeniem trwał aż do XIX w. Krzyże pokutne występowały od północy Włoch do Skandynawii. W całej Europie istnieje ok. 7000 takich krzyży. W Polsce znajduje się ich około 400. Występują one na terenach kolonizowanych przez osadników niemieckich w województwach: dolnośląskim, opolskim, lubuskim i zachodniopomorskim. Morderca oprócz wykonania krzyża musiał pokryć koszty pogrzebu, rozprawy sądowej oraz łożyć na utrzymanie rodziny zamordowanego. Musiał również ufundować świece kościelne i odbyć pieszą pielgrzymkę do świętego miejsca. Wykonanie krzyża było ostatnim elementem pokuty. Na przestrzeni wieków i wraz z rozwojem sztuki kamieniarskiej zmieniały się także i krzyże. Pierwsze miały nieregularne kształty, a późniejsze były bogato zdobione rytami. Na krzyżach rzeźbiono święte osoby, symbole i narzędzia zabójstwa.
Krzyże pokutne na terenie archidiecezji katowickiej
- Krzyż pokutny w Bujakowie
- Krzyż pokutny w Jedłowniku
- Krzyż pokutny w Krzyżowicach
- Krzyż pokutny w Lyskach
- Krzyż pokutny w Łagiewnikach
- Krzyż pokutny w Łaziskach Rybnickich
- Krzyż pokutny w Olzie
- Krzyż pokutny w Radoszowach
- Krzyż pokutny w Rogoźnej
- Krzyże pokutne w Rogowie
- Krzyż pokutny w Rydułtowach
- Krzyże pokutne w Studzionce
- Krzyż pokutny w Syryni
- Krzyż pokutny w Szczejkowicach
- Krzyże pokutne w Wodzisławiu Śląskim
- Krzyż pokutny w Żorach
Bibliografia
Historia krzyżów pokutnych przejęta z: [1], Józef Świerczek, Krzyże pokutne na terenie diecezji katowickiej, SSHT 23/24 (1990-91), s. 277-284; Przydrożne pomniki przeszłości. Materiały informacyjne Ogólnopolskiego Klubu badaczy i Miłośników Krzyży Pokutnych i Rzeźb Przydrożnych, z. 3, red. Andrzej Scheer, Świdnica 1986; z. 4, Świdnica 1987; z. 5, Świdnica 1987 ; A. Scheer, Krzyże pokutne ziemi świdnickiej, Świdnica 1984; K. Szczęsny, Średniowieczne krzyże pokutne i komemoratywne na Górnym Śląsku, Warszawa 2000.