Kościół na Śląsku a polityka - ogólne

Z e-ncyklopedia
  • Andree Christian, Der Kulturkampf in Schlesien, AfGK 53 (1995), s. 151-168.
  • Nocoń Halina, Działalność polityczna duchowieństwa katolickiego na terenie powiatu pszczyńskiego w okresie międzywojennym, Zaranie Śląskie (2002), nr 5-6 s. 71-82. [Ćwiklice; polityczne, duchowieństwo]
  • Balawajder Edward, Inspiracje katolicko-społeczne w poglądach Wojciecha Korfantego, [w:] Na przełomie stuleci. Naród –Kościół -państwo w XIX i XX wieku. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Ryszardowi Benderowi, red. M. Piotrowski, Lublin 1997, s. 355-365.
  • Chlebowczyk Józef, Wpływ reform terezjańsko-józefińskich i polityki agrarnej ery Metternicha na sytuację wsi cieszyńskiej, Studia i materiały z dziejów Śląska 4 (1962), s. 163-232.
  • Lempart Matthias, Walka z Kościołem na Śląsku w okresie narodowego socjalizmu (na przykładzie wrocławskiego diecezjalnego duszpasterza młodzieży Gerharda Moschnera ), Studia Śląskie, 61 (2002), s. 193-210. [Gerhard Moschner, Adolf Bertram].
  • Krętosz Józef, Geneza józefińskiej polityki kościelnej cesarza Józefa II w monarchii habsburskiej (1780-1790), SSHT 34 (2001), s. 292-303. [stosunki Kościół – państwo, józefinizm]
  • Czaja Herbert, An Eduard Pant scheiden sich die Geister, Ob.Jahr. 4 (1988), s. 216-221.
  • Czapliński Marek, Adam Napieralski kontrowersyjny pozytywista kresów zachodnich, [w:] Twórcy polskiej myśli zachodniej, red. W. Wrzesiński, Olsztyn 1996, s. 54-63.
  • Dola Kazimierz, Sprawy polskie w wypowiedziach i działalności księdza kardynała Adolfa Bertrama (1859-1945), [w:] Śląsk w myśli politycznej i działalności Polaków i Niemców w XX wieku, red. D. Kisielewicz, L. Rubisz, Opole 2001, s. 23- 36.
  • Falęcki Tomasz, Klub poselski chrześcijańskiego Zjednoczenia Ludowego w sejmie Śląskim, Studia i Materiały z Dziejów Śląska 16 (1987), s. 45-96.
  • Golasz Zbigniew, Procesy weryfikacyjne duchowieństwa zabrskiego w latach 1945-46, Orbis Linguarum [Wrocław] 2 (2000), s. 116-138.
  • Grot Zdzisław, Działalność posłów polskich w sejmie pruskim w latach 1848-1850, Poznań 1961.
  • Grott Bogumił, Nacjonalizm chrześcijański: myśl społeczno-państwowa formacji narodowo-katolickiej w Drugiej Rzeczypospolitej, Kraków 1991, [rec.] Skwarnicki Marek, Kultura 1991 nr 1-2, s. 214-217.
  • Hawranek Franciszek, Polityka Centrum w kwestii górnośląskiej po I wojnie światowej, Opole 1973.
  • Hawranek Franciszek, Sprawy polskie w wyborach do parlamentu Rzeszy 14 IX 1930 r. w prowincji górnośląskiej, Studia i Materiały z Dziejów Śląska 10 (1970), s. 145-182.
  • Hirschfeld Michael, Von der Trauer zum Dank. Die Vertriebenenwallfahrt nach Bethen zwischen Neubeginn und Integration, ASKG 55 (1997), s. 291-300.
  • Hirschfeld, Michael, ,,Gleich eine herzlichere Familiengemeinschaft“ 5. Hedwig in Ganderkesee als Beispiel für den Aufbau einer Vertriebenengemeinde im Bistum Münster, [w:] Katholische Vertriebene im Bistum Münster, Münster 1999, s. 127-152.
  • Hitze Guido, Oberschlesien im politischen Denken Carl Ulitzkas, [w:] Śląsk w myśli politycznej i działalności Polaków i Niemców w XX wieku, red. D. Kisielewicz, L. Rubisz, Opole 2001, s. 171-194.
  • Kawalec Krzysztof, Chrześcijański Ruch Obywatelski (ChRO), we Wrocławiu, [w:] Kościół katolicki na Dolnym Śląsku w powojennym 50 –leciu, red. I. Dec i K. Matwijowski, Wrocław 1996, s. 187-202.
  • Klapuch Gustaw, Centrum a polska mniejszość narodowa na terenie Niemiec w okresie Kulturkampfu, SSHT 1 (1968), s. 7-49.
  • Klein Edmund, Miarodajne czynniki niemieckie a sprawa Górnego Śląska w grudniu 1918 r. (Studium o konferencji wrocławskiej z 30 grudnia 1918 r.), Studia Śląskie. Seria nowa 13 (1968), s. 57-160, [partia Centrum].
  • Klein Edmund, Sprawy polskie na Opolszczyźnie w aktach administracji niemieckiej w latach 1921-1935, Studia Śląskie. Seria nowa 2 (1959), s. 87-140, [sprawy religijne: s. 134-138].
  • Klein Edmund, Wybory do konstytuanty niemieckiej w styczniu 1919 roku na Górnym Śląsku, Studia Śląskie. Seria nowa 14 (1969), s. 37-158.
  • Klein Edmund, Wybory komunalne na Górnym Śląsku z 9 listopada 1919 r. a sprawa polska, Studia Śląskie. Seria nowa 5 (1962), s. 7-76.
  • Köhler Joachim, Wahrnehmung und Einschätzung der gesellschaftlichen und politischen Lage in nationalsozialistischer Zeit durch den Breslauer Erzbischof, Adolf Kardinal Bertram, [w:] Geschichte des christlichen Lebens im schlesischen Raum, Bd 1, Teilband 2, [...], s. 785-800.
  • Komar Stanisław, Górnośląska Konwencja Genewska pomiędzy Polską i Niemcami 1922-1937, Katowice 1937.
  • Kopiec Jan, Kardynał Georg Kopp -biskup wrocławski (1887-1914), [w:] Śląsk w myśli politycznej i działalności Polaków i Niemców w XX wieku, red. D. Kisielewicz, L. Rubisz, Opole 2001, s. 99-106.
  • Kopiec Jan, Kościół i Państwo na Śląsku w stuleciach XIX i XX w., [w:] 140 lat Służebniczek na Śląsku. Materiały z Sympozjum 9.09.2006, Leśnica Opolska, Wrocław 2006, s. 13- 24
  • Korfanty Wojciech, Kościół a polityka. Zadania Związku Katolickich Towarzystw Polek. Do druku przygotowała, wstępem, posłowiem, komentarzami i przypisami opatrzyła Helena Karczyńska, Opole 1996.
  • Korfanty Wojciech, Naród -Państwo -Kościół. Wybór publicystyki katolicko-społecznej. Z wprowadzeniem A. Brożka i E. Balawajdera, Katowice 1992.
  • Kotowski Wojciech, Opozycja antyhitlerowska wśród katolików niemieckich w Polsce w latach 1933-1939, [w:] Studia nad antyhitlerowską opozycją w Trzeciej Rzeszy 1933-1945, red. K. Jonca, Warszawa 1990, s. 159-168.
  • Krzyżanowski Lech, Kościół katolicki a obóz sanacyjny na Śląsku polskim (1926-1939), Studia Śląskie Seria nowa 55 (1995), s. 97-1143.
  • Kwiatek Aleksander, Przywódca i przywództwo narodowe na Górnym Śląsku w polskiej tradycji (1848-1914), [omów.] Myszor Jerzy, SSHT 23/24 (1990-91), s. 332-333.
  • Macała Jarosław, Próba mediacji bp. Stanisława Adamskiego w konflikcie między Michałem Grażyńskim a Wojciechem Korfantym 1930/1931, SSHT 25/26 (1992-93), s. 293-297.
  • Musialik Wanda, Śląscy duchowni zasiadający w I Sejmie II Rzeczypospolitej Polskiej, SSHT 40 (2007), z. 1, s. 114-120. [Brandys; Pośpiech]
  • Macała Jarosław, Zaangażowanie polityczne duchowieństwa śląskiego w latach 1926-1939, [w:] Duchowieństwo śląskie wobec przemian społeczno-kulturalnych w XIX i pierwszej połowie XX wieku. Materiały sesji historycznej [...], red. W. Musialik, J. Myszor, Warszawa 1995, s. 81-98.
  • Madajczyk Piotr, Memoriał biskupa Stanisława Adamskiego z 8 stycznia 1947 r. w sprawie wysiedlenia niektórych obywateli polskich do Niemiec), Studia Śląskie Seria nowa 56 (1996), s. 247-262.
  • Marschall Werner, Kirche zwischen Politik und Seelsorge am Beispiel des Breslauer Erzbischofs Adolf Kardinal Bertram, [w:] Deutsche und Polen. Beiträge zu einer schwierigen Nachbarschaft, bearbeitet von C. Damm und H. J. Tebarth, Bonn 1994, s. 101-114, [m. in. bp S. Adamski na Ziemiach Zachodnich w 1945].
  • Masnyk Marek, Z badań nad rolą i znaczeniem problematyki wyznaniowej w programie i propagandzie wyborczej śląskiej dzielnicy ZPwN, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Opolskiego, Historia 35 (1998), s. 103-116.
  • Mazura Paul, Die Entwicklung des politisches Katholizismus in Schlesien. Von seinen Anfängen bis zum Jahre 1880, Breslau 1925.
  • Meissner Lucjan, Senator Edward Pant - nieprzejednany przeciwnik narodowego socjalizmu, [w:] Śląsk w myśli politycznej i działalności Polaków i Niemców w XX wieku, red. D. Kisielewicz, L. Rubisz, Opole 2001, s. 141-150.
  • Mendel Edward, Kardynał Adolf Bertram wobec hitleryzmu, Kwartalnik Opolski 1985 nr 2, s. 20-28.
  • Mendel Edward, Poglądy polityczne księcia biskupa wrocławskiego, Kardynała Adolfa Bertrama w czasie pierwszej wojny światowej 1914-1918, Kwartalnik Opolski 1985 nr 1, s. 30-37.
  • Müller L., Der Kampf zwischen politischen Katholizismus und Birmarck Politik im Spiegel der Schlesichen Volkszeitung, Breslau 1929.
  • Musialik Wanda, Góra Św. Anny w świetle raportów Leona Malhomme’a, Konsula Generalnego II RP w Opolu z lat 1929-1930, Kwartalnik Opolski 1995 nr 1, s. 49-61.
  • Musialik Wanda, Mechanizmy powstawania i funkcjonowania polskich kręgów polityki i władzy na Górnym Śląsku do 1939 roku (Próba systematyzacji), Studia Śląskie. Seria nowa 58 (1999), s. 11-3, [duchowieństwo XIX w.].
  • Musialik Wanda, Orędownik pojednania - ks. August Hlond (1881-1948), wobec Polaków i Niemców, [w:] Śląsk w myśli politycznej i działalności Polaków i Niemców w XX wieku, red. D. Kisielewicz, L. Rubisz, Opole 2001, s. 63-74.
  • Musialik Wanda, Udział duchownych górnośląskich w życiu politycznym okresu międzywojennego, Horyzonty Wiary. Kwartalnik Pedagogiki Religijnej, Kraków 1998 z. 4, s. 69-76.
  • Myszor Jerzy, Katolicka doktryna o państwie w nauczaniu biskupa Melchiora Diepenbrocka (1845-1853), [w:] Od Wiosny Ludów do powstań śląskich, red. W. Wrzesiński, Bytom 1998, s. 32-49.
  • Myszor Jerzy, Stanisław Adamski - biskup śląski, [w:] Śląsk w myśli politycznej i działalności Polaków i Niemców w XX wieku, red. D. Kisielewicz, L. Rubisz, Opole 2001, s. 13-22.
  • Myszor Jerzy, Duchowieństwo górnośląskie wobec czynnego udziału w życiu politycznym kraju w okresie międzywojennym (1918-1939), [w:] Duchowieństwo polskie w latach niepodległości 1918-1939 i w okresie II wojny światowej, pod red. D. Olszewskiego, Kielce 2007, s. 69-81. Wyd. Kieleckie Towarzystwo Naukowe.
  • Nieborowski Paul, Oberschlesien Polen und der Katholizismus, Berlin 1919.
  • Olszar Henryk, Śląscy parlamentarzyści stanu duchownego w okresie 20-lecia międzywojennego, [w:] Parlamentarzyści polscy od XVI do XX wieku. Stan badań i postulaty, red. J. Seredyka i przy współudziale D. Kurpiers-Schreiber, Opole 1999, s. 113-126.
  • Orzechowski Kazimierz, Katolicy a życie polityczne w 50-leciu, [w:] Kościół katolicki na Dolnym Śląsku w powojennym 50 –leciu, red. I. Dec i K. Matwijowski, Wrocław 1996, s. 128-137.
  • Orzechowski Marian, Wyniki wyborów do Parlamentu Rzeszy i Sejmu Pruskiego na Śląsku w latach 1919-1933, Studia i Materiały z Dziejów Śląska 7 (1966), s. 457-528, [duchowienstwo w życiu politycznym].
  • Pabisz Jerzy, Wyniki wyborów do Parlamentu Związku Północnoniemieckiego i Parlamentu Rzeszy Niemieckiej na terenie Śląska w latach 1867-1918, Studia i Materiały z Dziejów Śląska 7 (1966), s. 186-384.
  • Pabisz Jerzy, Wyniki wyborów parlamentarnych (do Senatu i Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej oraz do Sejmu Śląskiego), na terenie województwa śląskiego w latach 1919-1939, Studia i Materiały z Dziejów Śląska 7 (1966), s. 385-456.
  • Pater Mieczysław, Akcja wyborcza księży dekanatu wodzisławskiego w 1867, Sobótka 59 (2004) nr 3, s. 361-366.
  • Pater Mieczysław, Centrum a ruch polski na Górnym Śląsku (1879-1893), Opole 1971.
  • Pater Mieczysław, Idee polityczne w ruchu katolickim na Śląsku ( 1848-1971), Studia Śląskie Seria nowa 29 (1976), s. 11-35.
  • Pater Mieczysław, Katolicki ruch polityczny na Śląsku w latach 1848-1871, Wrocław 1967, [rec.] Trzeciakowski Lech Kwartalnik Historyczny 1968, nr 2, s. 467-468.
  • Piela Michał, Udział duchowieństwa w polskim życiu politycznym w latach 1914-1924 Lublin 1994.
  • Popiński Krzysztof, Religijno – światopoglądowe aspekty kulturkampfu wśród studentów Uniwersytetu Wrocławskiego 1904/1905, Rocznik Wrocławski 4 (1997), s. 273-281.
  • Przewłocki Jan, Chadecja w województwie śląskim w latach 1922-1926, Kwartalnik Opolski 1977, nr 3, s. 5-18.
  • Rechowicz Henryk, Stanowisko śląskiego duchowieństwa katolickiego wobec wyborów parlamentarnych w 1930 roku, Zaranie Śląskie 1996, z. 1.
  • Reiner Bolesław, Religijno-światopoglądowy tradycjonalizm a rozwój postaw społeczno-politycznych młodego pokolenia w świetle badań przeprowadzonych w regionie Opolskim, Studia Śląskie Seria nowa 37 (1980), s. 191-208.
  • Rogalski Aleksander, Materiały do dziejów postawy społeczno-politycznej władz kościelnych na Śląsku od połowy XVIII do połowy XIX w. Sobótka 1956 nr 1, s. 39-58.
  • Rother Karl Heinrich, Franz Graf von Ballestrem, Schlesier 1, s. 247-251.
  • Samerski Stefan, Ostdeutscher Katholizismus im Brennpunkt. Der deutsche Osten im Spannungsfeld von Kirche und Staat nach em Ersten Weltkrieg, Bonn 1999, [rec.] Myszor Jerzy, Zeitschrift für die Geschichte und Altertumskunde Ermlands, Muenster 50 (2002), s. 285-290, [A. Ratti, plebiscyt, utworzenie Administracji Apostolskiej na Polskim Śląsku].
  • Schott Christian-Erdmann, Unterschiede und Gemeinsamkeiten der katholischen und evangelischen Heimatvertriebenenarbeit unter den Schlesiem ab 1945, [w:] Geschichte des christlichen Lebens im schlesischen Raum, Bd 1, Teilband 2, [...], s. 823-842.
  • Sieradzka Danuta, Miasta Województwa Śląskiego i ich Reprezentacje Samorządowe 1922-1939, Kraków 1996.
  • Sieradzka Danuta, Księża w samorządzie komunalnym przed wojną, [w;] „Z tej ziemi. Ślaski Kalendarz Katolicki na rok 1991”, s. 16.
  • Skład Zarządu Głównego, Rady Naczelnej i zarządu oddziałów miejscowych Związku Śląskich Katolików, Cieszyn 1933.
  • Skotnica Sławomir, Działalność duszpasterska a polityczno-społeczne postawy robotników w Jastrzębiu Zdroju w latach 1980-81, SSHT 23/24 (1990-91), s. 121-147.
  • Stalmann Volker, Der Breslauer Domkapitular Dr. Franz Künzer (1819-1881) - ein staatstreuer Katholik und „entschiedener Gegner der ultramontanen Zentrumsparteien“ im Kulturkampf, ASKG 55 (1997), s. 119–146.
  • Stopniak Franciszek, Działalność integracyjna Kościoła katolickiego na polskich Ziemiach Zachodnich, Życie i Myśl 1985 nr 3, s. 47-58.
  • Surman Zdzisław, Wyniki wyborów do Pruskiego Konstytucyjnego Zgromadzenia Narodowego i Izby Posłów Sejmu Pruskiego na Śląsku w latach 1848-1918, Studia i Materiały z Dziejów Śląska 7 (1966), s. 13-167.
  • Surman Zdzisław, Wyniki wyborów poselskich na Śląsku do Niemieckiego Konstytucyjnego Zgromadzenia Narodowego we Frankfurcie nad Menem (1848 r.), i Niemieckiej Izby Ludowej w Erfurcie (1850), Studia i Materiały z Dziejów Śląska 7 (1966), s. 168-185.
  • Szramek Emil, Adam Napieralski Wspomnienie pośmiertne, RTPN 2 (1930), s. 299-331.
  • Szramek Emil, Ks. Aleksander Skowroński. Obraz życia i pracy na tle problematyki kresów zachodnich, RTPN 5 (1936), s. 7-214.
  • Szramek Emil, Uroczyste objęcie części Górnego Śląska przez Polskę w 1922 r., [w:] 1922-1937. Jednodniówka Śląskiego Związku Akademickiego, Katowice 1937 s. 11-40.
  • Trzcielińska-Polus Aleksandra, Kardynał Bolesław Kominek -orędownik pojednania polsko-niemieckiego, [w:] Śląsk w myśli politycznej i działalności Polaków i Niemców w XX wieku, red. D. Kisielewicz, L. Rubisz, Opole 2001, s. 87-98.
  • Turowski Konstanty, Historia ruchu chrześcijańsko-demokratycznego w Polsce, t. 1-2, Warszawa 1989.
  • Tyrowicz Marian, Udział Śląska w ruchu rewolucyjnym 1848-1849, Warszawa [m.in. dot. Józefa Szafranka].
  • Wapiński Roman, Kształtowanie się stereotypu Polaka-Katolika, [w:] Naród i religia. Materiały z sesji naukowej, red. T. Stenger, Gdańsk 1994.
  • Winowski Leszek, Polityka kościelna Fryderyka II na Śląsku. (Uwagi na tle pracy F. Hanusa, Church and State in Silesia under Frederick II, Washington 1933), Studia Śląskie. Seria nowa 1 (1958), s. 233-252.
  • Zieliński Zygmunt, Biskupi polscy w walce o kształt zachodniej granicy Polski 1919-1920, [w:] Powrót Polski na mapę Europy. Red. Cz. Bloch, Z. Zieliński, Lublin 1995, s. 369-392, [Dalbor, Teodorowicz, Sapieha].
  • Zieliński Zygmunt, Duchowieństwo polskie w dziele odrodzenia narodowego i odbudowania państwowości polskiej, Summarium 1977, nr 6, s. 121-135.
  • Zieliński Zygmunt, Duchowieństwo w walce o polską granicę zachodnią w latach 1918-1921, Więź 1979, nr 1, s. 60-71.


Społeczne - narodowe - polityczne