Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Karvinie

Z e-ncyklopedia
Obraz MB Frysztackiej

Początki kościoła Podwyższenia Krzyża Świętego w Karvinie sięgają 1289 roku i jest on najstarszym zabytkiem na terenie miasta. Został postawiony jako budowla jednonawowa na planie krzyża łacińskiego i był wówczas jedynym budynkiem murowanym w Karvinie. Kolejne przebudowy kościoła zostały wymuszone przez pożary, które pustoszyły miasto w 1511, 1617 i 1781 roku. W latach 1515-1530 dobudowano do ściany północnej kościoła czteroboczną wieżę zakończoną drewnianą galerią oraz zwieńczoną hełmem cebulastym. W 1611 roku dostawiono Kaplicę Morawską, czym nieco zaburzono gotycką architekturę kościoła. W pierwszej połowie XVIII wieku kaplica otrzymała wezwanie św. Jana Nepomucena. Ze względu na nieporozumienia na tle narodowościowym miała ona służyć głównie czeskim mieszkańcom miasta. W 1789 roku zlikwidowano gotyckie sklepienie nawy głównej kościoła - jego pozostałości można oglądać w kaplicy św. Mikołaja - i zastąpiono je obecnym.

Wystrój wnętrz kościoła ma charakter renesansowy, barokowy i klasycystyczny. W latach 1812-1813 do prezbiterium została dobudowana zakrystia. W ołtarzu głównym znajdują się dwa obrazy olejne - Ukrzyżowanie i Bóg Ojciec - w 1805 roku namalowane przez M. Hessa, profesora Uniwersytetu Wiedeńskiego. Wtedy też dokonano ponownego poświęcenia kościoła i zmieniono jego patrocinium. Do tej pory bowiem kościół nosił wezwanie Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Po obydwu stronach ołtarza zostały umieszczone drewniane rzeźby św. Piotra i św. Pawła. W połowie XIX wieku wyszły one spod dłuta Barnarda Kutzera. Po lewej stronie prezbiterium znajduje się ambona z 1805 roku z barokowym baldachimem. Ołtarze boczne zdobią obrazy olejne przedstawiające św. Józefa i św. Anną, które w 1813 roku zostały namalowane przez Josefa Kaspara Schneidera, burmistrza Karviny. Na ścianach nawy głównej zostały umieszczone obrazy Drogi Krzyżowej autorstwa J.V. Cermaka. W 1804 roku przebudowano chór muzyczny. Podczas renowacji kościoła w latach 2010-2011 w kaplicy św. Mikołaja odnaleziono gotyckie freski. Przedstawiają one męczeństwo św. Katarzyny Aleksandryjskiej oraz św. Barbary. W kościele znajduje się także tablica nagrobka Wacława Cyganowica ze Słupska k.Gliwic (+1577), który utworzył frysztackie państwo stanowe. W Kaplicy Mariańskiej został umieszczony wizerunek Matki Boskiej Frysztackiej pochodzący z 1694 roku. W opinii wiernych za sprawą Matki Boskiej dokonywały się liczne cuda i uzdrowienia. W 1997 roku w zachodnim murze kaplicy spoczęły skremowane szczątki ostatniego właściciela pałacu w Karvinie - Jana Larisch Moennich (1917-1997). Laryszowie byli kolatorami kościoła. Stąd też kościół został połączony z pałacem specjalnym, zadaszonym przejściem. W kościele odbywają się koncerty organowe. Są tu również celebrowane msze św. zarówno w języku czeskim, jak i polskim.

Bibliografia

A. Żukowski, D. Jakubczyk, Szlakami Zielonego Śląska 3 (u nas i za miedzą), Czerwionka-Leszczyny 2014, s. 310-311.