Koło Polskie w Reichstagu
W sejmie pruskim Koło Polskie istniało w latach 1848-1918 (od 1871 w Reichstagu). Początkowo skupiało posłów polskich, z których większość reprezentowała interesy ziemiaństwa z Poznańskiego, Śląska, Pomorza i Mazur. Jest ściśle związane związane z działalnością polityczną Wojciecha Korfantego na przełomie XIX i XX wieku.
Wojciech Korfanty w 1901 roku wstąpił do Ligi Narodowej, organizacji walczącej o prawa Polaków w zaborze pruskim. Jej charakter był jednoznacznie antyniemiecki, zaś związki z Kościołem silne. Związał się także z pismem „Górnoślązak”, a od 1905 roku z gazetą „Polak”, której był współzałożycielem. Szybko zyskał sobie poparcie robotników radykalnymi hasłami propolskimi i broniącymi ludności Śląska. Wojciech Korfanty po raz pierwszy został wybrany do Reichstagu w 1903 roku. Wstąpił do Koła Polskiego, gdzie szybko zdobył dość silną pozycję dając się poznać jako dobry mówca. W 1905 roku unieważniono jego mandat i zarządzono powtórne wybory, które znów wygrał Korfanty. Po tych wyborach nie udało mu się zdobyć przywództwa w Kole, ponieważ został wybrany z okręgu bytomsko-tarnogórskiego Adam Napieralski, który głosząc umiarkowane hasła potrzeby współpracy z partią Centrum uzyskał przywództwo w Kole.
Wojciech Korfanty w wyborach w styczniu 1907 roku startował z okręgu katowicko-zabrskiego zdobywając 27002 głosów i uzyskując mandat. Było to wielkie zwycięstwo Komitetu Wyborczego dla Śląska, który zwyciężył w wyborach na Śląsku i uzyskał pięć mandatów. Największym przegranym tych wyborów została partia Centrum, która do tej pory reprezentowała interesy Ślązaków. Posłowie weszli w skład Koła Polskiego w Reichstagu. Choć aktywnie angażował się w prace parlamentu Koło Polskie miało zbyt małe wpływy, żeby stać się realną siłą polityczną. Dodatkowo ciągle trwała walka o władzę między Korfantym i Napieralskim, która przeniosła się do prasy. Trwała ona do 1910 roku i zakończyła się pozorną ugodą, która była formalnym zwycięstwem Napieralskiego, który w krótkim czasie przejął „Polaka” i „Kurier Śląski”, gazety Korfantego odsuwając go tym samym na boczny tor w Kole Polskim i w ogóle polityce na Śląsku.
Wojciech Korfanty aktywnie uczestniczył w pracach Reichstagu, gdzie często wypowiadał się na forum parlamentu broniąc interesów Śląska i Polaków. Sprzeciwiał się zmianom w ordynacji wyborczej, które w 1910 roku kanclerz zaproponował do uchwalenia. Korfanty jako przedstawiciel Koła Polskiego uczestniczył w pracach komisji, do której skierowano projekt po pierwszym czytaniu. Korfanty walczył o korzystne dla Śląska zmiany w ordynacji. Żądał wolnych, tajnych i bezpośrednich wyborów.
Koło Polskie pod kierownictwem Napieralskiego prowadziło umiarkowaną i ugodową politykę, szczególnie wobec partii Centrum, który doprowadził także do tego, że Korfanty został zepchnięty na boczny tor życia politycznego Śląska i z powodu złej sytuacji materialnej musiał zająć się pracą zarobkową. Do Reichstagu został wybrany w 1918, lecz gdy było już pewne, że Polska odzyska niepodległość złożył mandat posła wygłaszając 25 października 1918 mowę na forum Reichstagu, w której żądał przyłączenia do Polski ziem polskich w zaborze pruskim.
Koło Polskie, choć nie było partią polityczną i skupiało w swoich szeregach posłów o różnych opcjach politycznych, było jednostką upominającą się o Polaków i broniącą ich praw na forum Parlamentu Rzeszy. Często popierali socjaldemokratów walczących o prawa robotników. Walczyli także z polityką germanizacji terenów zaboru pruskiego wykazując przekraczanie prawa przez urzędników, co często było lekceważone przez władze, jednak najważniejszym owocem działalności Koła Polskiego było ciągłe zwracanie uwagi na sprawę polską i nformowanie o tym społeczeństwa polskiego.
Bibliografia
W. Zieliński, W. Korfanty (1873-1939), Katowice 1981; M. Orzechowski, W. Korfanty. Biografia polityczna, Wrocław 1975; Z. Hemmerling, Posłowie polscy w parlamencie Rzeszy Niemieckiej i sejmie Pruskim (1907-1914), Warszawa 1968.