Kalwaria na Górze św. Anny
W 1700 roku Jerzy Adam Gaszyn, spadkobierca Melchiora Ferdynanda, spełniając zamierzenie i testament swojego poprzednika oraz wykorzystując naturalne ukształtowanie terenu, ufundował Kalwarię z kaplicami męki Jezusa. 27 maja 1700 roku rozpoczęto realizację projektów architekta Domenico Signo, wzorowanych na podkrakowskiej Kalwarii, ufundowanej przez Mikołaja Zebrzydowskiego. Pierwszy etap budowy, w którym powstało trzydzieści mniejszych i trzy większe kaplice należących zarówno do Drogi Męki Pańskiej, jak i do Dróżek Maryi, ukończono 24 lipca 1709 roku. Nazywana jest „Nową Jerozolimą”, gdyż nawiązuje swoim położeniem oraz stacjami do wydarzeń z ostatnich dni życia Jezusa. Poświęcenie Kalwarii odbyło się w święto Podwyższenia Krzyża Świętego w 1764 roku. Dróżki Kalwarii ożywiły się pielgrzymami, którym franciszkanie dali do ręki specjalnie przygotowany dla nich modlitewnik: Nowa Jerozolima albo Kalwaria całej Męki Jezusowej i Bolesnej Matki Jego Maryi Panny na Górze Świętej Anny, nazwanych od jaśnie wielmożnych fundatorów grafów de Gaschin wystawiona, zaś roku pańskiego 1764 w uroczystość Krzyża Świętego zaprowadzona. Modlitewnik stał się jednym z bardziej popularnych przewodników dla pielgrzymów.
Nabożeństwo kalwaryjskie wprowadzone w 1764 roku i trwające z nielicznymi przerwami do dnia dzisiejszego, polega na obchodzeniu tras kalwaryjskich i nawiedzaniu kolejnych stacji Męki Pańskiej prowadzących od Wieczernika, poprzez Górę Oliwną, sądy Arcykapłanów, króla Heroda i Poncjusza Piłata, aż po szczyt Góry Golgoty, gdzie wykonany został wyrok ukrzyżowania Jezusa z Nazaretu.
Pierwotnie opieka nad Kalwarią miała być powierzona proboszczowi Leśnicy, ale okazało się, iż nie chce on podjąć się tego zadania. Z tego też powodu jej fundator Jerzy Adam Gaszyna zaproponował, aby opiekę nad Kalwarią przejęli franciszkanie reformaci. Ci jednak również odmówili, zwracając uwagę na niechęć do zmian decyzji podjętych przez ordynariusza wrocławskiego. Kolejnym powodem była zbyt mała ilość braci zakonnych mogących dobrze sprawować posługę na Kalwarii, którą z pewnością odwiedzałoby tysiące pielgrzymów, a także reguła zakonna zakazująca przyjmowania pieniędzy, bez których reformatorzy nie podołaliby utrzymaniu Kalwarii. Sytuacja uległa zmianie, po przejęciu Śląska przez Prusy. W latach 1754 i 1764 król pruski zakazał pielgrzymek poza granice Śląska i wtedy franciszkanie zdecydowali się przejąć opiekę nad Kalwarią.
Po sekularyzacji zakonów w 1810 roku, usunięciu franciszkanów, Kalwaria, podobnie jak i inne budynki klasztorne uległa dewastacji. W 1832 roku władze pruskie zgodziły się na przejęcie klasztoru i Kalwarii przez wrocławskiego biskupa. Rodzina Gaszyn - właściciele i fundatorzy założenia annogórskiego z biegiem czasu podupadli materialnie i dlatego patronat nad Górą św. Anny przejęli pielgrzymi, którzy mimo niesprzyjających okoliczności, jakich nie brakowało w czasach pruskich, jałmużnami i ofiarami utrzymywali klasztor i Kalwarię.
Kalwaria plenerowa, patrz: [1]
Bibliografia
K. Bolczyk, Góra św. Anny. Krótka historia słynnej miejscowości pielgrzymkowej w sercu Górnego Śląska, Wrocław 2013.