Gawor Józef

Z e-ncyklopedia

Gawor Józef (1907-1981), redaktor "Gościa Niedzielnego"

Gawor 1.jpg

Urodził się 12 lutego 1907 w Dąbrówce Małej. Jego rodzicami byli Klemens, nadgórnik i Albina z d. Stachowska. Do szkoły ludowej uczęszczał w Dąbrówce Małej. W 1920 roku wstąpił do trzeciej klasy Państwowego Gimnazjum Niemieckiego w Mysłowicach. Po przejęciu Śląska przez władze polskie przeszedł do polskiego Państwowego Gimnazjum w Katowicach, gdzie w 1926 roku zdał maturę. Zaraz potem zgłosił się do Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego w Krakowie. Święcenia kapłańskie przyjął 21 czerwca 1931 w Katowicach z rąk bpa S. Adamskiego.

Po święceniach spełniał tymczasowo obowiązki kapelana domowego w klasztorze ss. boromeuszek w Rybniku. Od września 1931 roku był katechetą w Gimnazjum Męskim im. Mikołaja Kopernika w Katowicach. Po roku został mianowany katechetą w Miejskim Gimnazjum Żeńskim w Chorzowie (wówczas Królewska Huta). Mieszkał wtedy w Świętochłowicach - Zgodzie. W październiku 1933 roku powierzono mu w zastępstwie naukę religii w Gimnazjum Handlowym w Chorzowie. W 1938 roku otrzymał nominację na kapelana hufca harcerskiego żeńskiego w Świętochłowicach.

Po wybuchu wojny został mianowany 11 września 1939 tymczasowym wikarym przy kościele pw. św. Piotra i Pawła w Świętochłowicach, a od 6 maja 1940 spełniał urząd wikariusza substytuta absentis parochi w tej parafii. Jednak już 24 maja 1940 został aresztowany i uwięziony w obozie koncentracyjnym w Dachau, gdzie otrzymał numer 12926. Po trzech miesiącach został wysłany do KL Gusen. Przebywał tam do 8 grudnia 1940, potem wrócił do Dachau i otrzymał wtedy nowy numer 22067. W Dachau pomagał przeżyć ks. Emilowi Szramkowi. Z KL Dachau został zwolniony 24 kwietnia 1942 po interwencji wikariusza generalnego w Katowicach ks. Franciszka Woźnicy. Po wyjściu z obozu musiał poddać się leczeniu. Po kuracji został wikariuszem w Kończycach Wielkich. 12 lutego 1943 zlecano mu zastępstwo nieobecnego proboszcza w Katowicach-Załężu, ale już 22 lutego 1943 otrzymał dekret na wikariusza do Wodzisławia Śląskiego. W tym czasie był bardzo słabego zdrowia. 21 stycznia 1944 mianowany został substytutem w Ćwiklicach.

Po przejściu frontu powierzono ks. Gaworowi 13 kwietnia 1945 funkcję katechety w Liceum Pedagogicznym w Katowicach, a 12 maja 1945 również w Żeńskiej Szkole Zawodowej w Katowicach. 18 września 1945 mianowany został rektorem kościoła św. Andrzeja Boboli w Katowicach (kościół ewangelicki, z którego czasowo korzystali katolicy), który miał być głównie kościołem dla szkół wyższych i zawodowych. Mianowany też został we wrześniu tegoż roku kapelanem Wyższego Studium Nauk Społeczno - Gospodarczych w Katowicach. Od 1946 roku był redaktorem miesięcznika Sodalicji Mariańskiej, "Nasza Droga". 6 grudnia 1949 został mianowany prezesem Diecezjalnego Związku Caritas. Od 1950 roku był przewodniczącym Komitetu Redakcyjnego "Gościa Niedzielnego".

W 1952 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim uzyskał stopień doktora teologii pisząc rozprawę na temat: Wskazania pedagogiczne św. Hieronima a wychowanie greckie i grecko-rzymskie. W tym samym roku zlecono mu prowadzenie Referatu Duszpasterskiego Kurii Diecezjalnej. Ze stanowiska tego został zwolniony w 1953 roku, gdyż „nie został dopuszczony do ślubowania na wierność Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”. Od początku był bardzo krytyczny wobec zastosowanej procedury powołania ks. F. Bednorza na urząd wikariusza kapitulnego. Zmiany personalne tego okresu były jego udziałem, gdy otrzymał m.in. dekret na wikariusza parafii św. Mikołaja w Bielsku - Białej z równoczesnym pełnieniem obowiązków rektora kościoła pw. Świętej Trójcy. Po roku został przeniesiony do parafii św. Wojciecha w Mikołowie, również w charakterze wikariusza.

22 sierpnia 1955 ówczesny wikariusz kapitulny J. Piskorz mianował ks. Gawora administratorem parafii Ogrodzona. Urzędu tego nie podjął i z dniem 15 lutego 1956 został przeniesiony na emeryturę. Przez cały okres wygnania biskupów katowickich był im wierny. Wraz z księżmi: R. Rakiem, S. Durczokiem, W. Wrzołem regularnie uczestniczył w spotkaniach, w klasztorze ss. de Notre Dame w Bielsku, w których brał udział bp B. Dąbrowski pośredniczący w kontaktach między wygnanymi biskupami a Episkopatem. Wikariusz kapitulny J. Piskorz chciał wciągnąć go w prace związane z I Synodem Diecezjalnym, której to propozycji odmówił.

Czynnie uczestniczył w sprowadzeniu wypędzonych biskupów do diecezji w listopadzie 1956 roku. Po ich powrocie ks. Gawor został redaktorem "Gościa Niedzielnego", pełniąc tę funkcję aż do 1974 roku. W 1962 roku został mianowany przez papieża tajnym szambelanem, ale tytułu nie przyjął.

Był cenzorem książek, egzaminatorem z zakresu teologii moralnej, sztuki oraz dla oceny pisemnych prac proboszczowskich, członkiem Diecezjalnej Rady Liturgicznej, Rady Duszpasterskiej Diecezji Katowickiej, Diecezjalnej Rady Kapłańskiej, Komisji Liturgicznej I Synodu Diecezji Katowickiej i w ramach tej komisji przewodniczącym Podkomisji Sztuki Sakralnej, Komisji ds. Przekazu Ewangelicznego - Podkomisja Środków Masowego Przekazu. Przez szesnaście lat był przewodniczącym diecezjalnej Komisji Sztuki Sakralnej. Głosił konferencje, kazania, nauki rekolekcyjne w parafiach, dla księży i sióstr zakonnych. W czasie rekolekcji, które głosił w parafii św. Antoniego w Rybniku, stracił przytomność, której już nie odzyskał. Zmarł na oddziale neurologicznym szpitala psychiatrycznego w Rybniku w Wielki Czwartek 16 kwietnia 1981. Spoczął na cmentarzu przy ul. Francuskiej w Katowicach.

Bibliografia

AAKat, Akta personalne ks. Józefa Gawora; Schematyzm (1932-1986); J. Pawliczek, Nekrolog, WD 1982, nr 8, s. 287-289; Grajewski, Wygnanie, s. 161 i nn.; Martyrologium, s. 175-176; Myszor, Historia diecezji, s. 201 i nn.; Puchała, Duszpasterstwo akademickie, s. 51, 98, 176, 250; Represje wobec duchowieństwa, s. 18, 130, 192, 260; Skworc, Budownictwo kościołów, s. 107; Krzyżanowski, Kościół katolicki wobec mniejszości niemieckiej, s. 120, 143, 156; Macała, Duszpasterstwo a narodowość wiernych, s. 28; A. Grajewski, Twój Gość, s. 9 i nn.; J. Żurek, Ruch "księży patriotów" w województwie katowickim w latach 1949-1956, Warszawa-Katowice 2009, s. 213, 259; A. Dziurok, Aparat bezpieczeństwa wobec biskupów i kurii katowickiej w latach 1945-1956, [w:] Aparat bezpieczeństwa wobec kurii biskupich w Polsce, Warszawa 2009, s. 62, 79; Ł. Marek, Aparat bezpieczeństwa wobec kurii katowickiej w latach 1956-1970, [w:] Aparat bezpieczeństwa wobec kurii biskupich w Polsce, Warszawa 2009, s. 90, 111; Ł. Marek, „Kler to nasz wróg”. Polityka władz państwowych wobec Kościoła katolickiego na terenie województwa katowickiego w latach 1956-1970, Katowice 2009, s. 82, 162, 223; J. Mandziuk, Gawor Józef (hasło), SPTK, t. 8, Warszawa 1995, s. 174-177; Gość Niedzielny, nr 28, 16 lipca 2023, s. 28-29