Fryderyk Wilhelm III Hohenzollern

Fryderyk Wilhelm III Hohenzollern (1770-1840), król Prus

Urodził się w Poczdamie 3 sierpnia 1770, a zmarł w Berlinie 7 czerwca 1840. Syn Fryderyka Wilhelma II i Fryderyki Luizy z domu Hessen-Darmstadt. Dzieciństwo i wczesną młodość spędził w Paretz w powiecie Havelland w Brandenburgii, rezydencji swojego wychowawcy hrabiego Hansa von Blumenthala. 24 grudnia 1793 zawarł związek małżeński z Luizą Mecklemburg-Strelitz. Z tego związku urodziło się dziewięcioro potomstwa, między innymi dwóch następnych królów pruskich. 16 listopada 1797 po śmierci ojca objął tron i jako nowy król pruski zaczął wprowadzać nowe reformy m.in. obcięcie wydatków dworu. Był bardzo nieufny i nie potrafił wykorzystać dobrze silnej woli rządzenia co najbardziej pokazał podczas wojen napoleońskich. Z początku prowadził politykę neutralności i nie zaangażował się w III Koalicję. W 1806 roku wypowiedział jednak wojnę Napoleonowi, którą szybko przegrał. Zmuszony został na mocy traktatu w Tylży do rezygnacji z ziem na zachód od Łaby oraz musiał zgodzić się na utworzenie Księstwa Warszawskiego z ziem, które Prusy otrzymały podczas I, II i III rozbioru Polski. Musiał zgodzić się również na utworzenie Wolnego Miasta Gdańsk, zapłacić Francji kontrybucję oraz utworzyć blokadę handlową przeciwko Wielkiej Brytanii. Władzę w państwie pruskim po części przejęli ministrowie, którzy z pomocą królowej przeprowadzili pewne reformy społeczne, administracyjne oraz wojskowe. 30 października 1810 król wydał dekret znoszący klasztory w całym państwie. Najszybciej dekret wprowadzono na Śląsku, gdzie zamknięto wszystkie klasztory m.in. franciszkański na Górze św. Anny, co przyczyniło się do osłabienia polskości na Śląsku Opolskim oraz Górnym Śląsku. W 1811 roku z jego rozkazu dokonano w Królewcu zniszczenia insygniów koronacyjnych królów polskich, które przerobiono na monety. W 1812 roku Prusy zmuszone zostały przez Napoleona do wystawienia niewielkiego kontyngentu w kampanii moskiewskiej. Po klęsce Napoleona w Rosji Fryderyk Wilhelm zawarł sojusz z Rosją i przystąpił do koalicji antyfrancuskiej. Oddziały pruskie odegrały istotną rolę w bitwach w latach 1813 (między innymi pod Lipskiem) i 1814. Na kongresie wiedeńskim Fryderyk Wilhelm uzyskał znaczne zyski terytorialne. Był współtwórcą Świętego Przymierza. Odrzucił jednak możliwość nadania konstytucji i możliwości kontynuowania reform. Narzucił w 1817 roku unię luteranom z kalwinami, co wywołało spór wśród luteranów. Podczas sporu z hierarchią katolicką w sprawie małżeństw mieszanych doprowadził do aresztowania biskupów Kolonii i Gniezna. Wzmocnił cenzurę, ograniczył swobody obywatelskie. Kontrolował uniwersytety i rewolucyjnie nastawioną młodzież uniwersytecką. Zmarł w berlińskim Kronprinzenpalis. Pochowany został w mauzoleum w pobliżu pałacu Charlottenburg w Berlinie.

Bibliografia

Słownik władców Europy nowożytnej i najnowszej, pod red. M. Serwańskiego i J. Dobosza, Poznań 1998, s.130-132; M. Hertmanowicz-Brzoza, K. Stepan, Słownik władców świata, Kraków 2005, s. 248-249.