Ewangelicki Kościół Unijny
Ewangelicki Kościół Unijny na polskim Górnym Śląsku to związek utworzony przez działające na polskim Górnym Śląsku zbory wyznań ewangelickich o różnych tradycjach. Sojusz funkcjonował na tym obszarze jako odrębny Kościół od 1922 do 1939 roku. Powody jego powstania były ugruntowane nie w kwestiach wyznaniowych, czy kościelnych, lecz w postanowieniach politycznych.
Podpisana 15 maja 1922 tzw. Konwencja Genewska wprowadzała w życie ustalenia Ligi Narodów w kwestii podziału Górnego Śląska. Ponadto określała regulacje w sprawach gospodarki i ochrony mniejszości, w tym religijnych w artykułach 84-96 trzeciej części dokumentu. Konwencja uznawała mniejszość ewangelicką na Górnym Śląsku, gwarantowała jej piętnastoletni okres ochronny dający czas na zaaklimatyzowanie się w nowej sytuacji. Do wyznaniowych przywilejów przez nią nadanych należały m. in.: swoboda używania języka mniejszości w czynnościach kościelnych, swoboda zarządzania strukturami kościelnymi, funkcjonowanie różnych instytucji kościelnych, finansowanie działalności Kościoła z funduszy płynących zza granicy.
W trakcie trwającego siedemnaście lat istnienia Kościoła Unijnego na polskim Górnym Śląsku, prowadził on oprócz szeroko rozumianej działalności katechetycznej, akcje charytatywne (opieka nad chorymi, biednymi, dożywianie dzieci) oraz różnego rodzaju stowarzyszenia i związki (np. Verband evangelischer Frauenhilfe in Polnisch-Oberschlesien, którego długoletnią przewodniczącą była dr Elza Lubowska.)
Jako główną przyczynę upadku Kościoła Unijnego na polskim Górnym Śląsku wymienia się jego zbyt małą samodzielność spowodowaną ścisłymi kontaktami z kościołem macierzystym w Niemczech. Zakończenie gwarantowanego przez Konwencję Genewską okresu ochronnego, obnażyło wiele słabości sojuszu, m.in. brak własnych struktur kształcenia, niewydolność finansową. Sztuczne próby połączenia z innymi Kościołami również nie zdały egzaminu, a wkroczenie wojsk niemieckich do Polski w 1939 roku ostatecznie przekreśliło przyszłość Ewangelickiego Kościoła Unijnego.
Bibliografia
H. Czembor, Ewangelicki Kościół Unijny na polskim Górnym Śląsku, Katowice 1993.