Dobrowolski Tadeusz

Z e-ncyklopedia

Dobrowolski Tadeusz (1899-1984), historyk sztuki, krytyk

Urodził się 17 sierpnia 1899 w Nowym Sączu w rodzinie Piotra i Heleny z d. Świerzb. Tutaj ukończył też szkołę powszechną, a w 1917 roku gimnazjum klasyczne. Później przeniósł się do Krakowa, gdzie podjął studia z zakresu historii sztuki na UJ (1917-1922) i malarskie w ASP (1918-1922). W 1921 roku po zdaniu odpowiednich egzaminów, otrzymał dyplom nauczyciela szkół średnich z takich przedmiotów jak: rysunek, matematyka i geometria wykreślna. W 1922 roku zdobył stopień doktora z filozofii u Jerzego Mycielskiego, za pracę o rzeźbie neoklasycznej w Polsce. Po zakończeniu studiów podjął pracę w Urzędzie Konserwacji Zabytków Sztuki w Krakowie, którego dyrektorem w tym czasie był Tadeusz Szydłowski. Następnie w 1925 roku poślubił Agnieszkę. Dostał też propozycję objęcia stanowiska dyrektora niewielkiego Muzeum Miejskiego w Bydgoszczy, gdzie poznał środowisko plastyczne Wielkopolski. Dzięki temu 1 listopada 1925 - wraz z takimi artystami, jak Leon Dołżycki, Marcin Samlicki, Marcin Rożek - założył ugrupowanie Plastyka. Na okres ten datuje się początek przyjaźni Dobrowolskiego z Leonem Dołżyckim.

Następnym ważnym wydarzeniem w życiu artysty było w 1927 roku objęcie stanowiska konserwatora zabytków w Urzędzie Wojewódzkim Śląskim w Katowicach, a od sierpnia tegoż roku kierownictwa Oddziału Sztuki w tym urzędzie. Dodatkowo Dobrowolski uczestniczył w pracach wielu zarządów, m.in. Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku, Instytutu Śląskiego i wielu innych. Jako organizator muzeum po kilku tygodniach otrzymał pokój przy ul. Szafranka, gdzie mieścił się Wydział Oświecenia Publicznego. Dzięki dotacji, którą otrzymał od województwa śląskiego na lata 1927/1928 zakupił obrazy Ostafi Daszkiewicz Jana Matejki i Ośnieżony dworek w nocy Józefa Chełmońskiego. Dało to początek kolekcji malarstwa polskiego XIX i XX wieku. W 1928 roku T. Dobrowolski zlecił badania nad prehistorią Śląska, co zaowocowało powiększeniem zbiorów o różnego rodzaju ceramiki, czy wyroby z brązu. Nakreślił też program muzeum, które miało być podzielone na 8 działów - prehistoria, etnografia, sztuka kościelna, przemysł artystyczny, sztuka XIX wieku i współczesna, przyrodniczy, przemysłowy oraz związany z pamiątkami z okresu powstań górnośląskich i plebiscytu. W 1929 roku nastąpiło otwarcie muzeum, w którym znajdowało się w tamtym czasie już 150 obrazów. W tym samym roku Dobrowolski powziął plan budowy nowego gmachu dla muzeum, co ze względów finansowych zostało przesunięte w czasie. Opracował statut placówki przyjęty przez radę 24 listopada. W drugiej połowie lat 30. XX wieku Dobrowolski jako pierwszy w Polsce przystąpił do budowy skansenu. W tym czasie prężnie działało też wydawnictwo Muzeum Śląskiego, w którym również umieszczał swoje prace. W 1936 roku zaczęto budowę nowego gmachu muzeum, który został ukończony i oddany do użytku w 1939 roku. Zagospodarowaniem sal i lokacją dzieł zajął się tutaj sam Dobrowolski.

Gdy wybuchła wojna został aresztowany na terenie Krakowa. W latach 1939-1940 był więziony, a następnie pracował w fabryce farb i lakierów „Farba”. W tym czasie pisał też swoje dzieło Nowoczesne malarstwo polskie, wydane drukiem w latach 1957-1964. Po wojnie zaczął prace redakcyjne uzupełniając podręcznik zarysem historii muzealnictwa. Ukazał się on w 1947 roku pt. Muzealnictwo. W 1948 roku wydał nową edycję książki Sztuka na Śląsku. Warto wspomnieć, że od 1946 roku Dobrowolski pracował w Krakowie na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie w 1949 roku został profesorem nadzwyczajnym. W 1950 roku został mianowany dyrektorem Muzeum Narodowego w Krakowie. Tam też pracował do 1956 roku. Dwa lata wcześniej, w 1954 roku został profesorem zwyczajnym. Przyczynił się do przebudowy Domu Jana Matejki, Muzeum Czartoryskich oraz Galerii w Sukiennicach. W 1969 roku przeszedł na emeryturę, a do tego czasu pozostawał wykładowcą akademickim. Ponad 300 publikacji świadczy o pracowitości tego historyka. Głównie skupiał się na malarstwie, lecz jego zainteresowania budziła również rzeźba grecka i rzymska, jak także sztuka gotycka na Śląsku. 29 października 1979 zmarła jego żona Agnieszka.

Osamotniony i schorowany swoje ostatnie lata życia spędzał w domu redagując kolejne tomy rocznika Folia Historiae Artium. Zmarł 7 marca 1984 w Krakowie, a został pochowany w rodzinnym grobie na cmentarzu Rakowickim.

Bibliografia

Opracowanie własne, JM