Damazy I

Damazy I (ok. 305-384), papież

Na urzędzie papieskim pozostawał od 1 października 366 do 11 grudnia 384.

Damazy, mówca i poeta pochodził ze szlacheckiej rodziny katalońskiej. Urodzony ok. 305 roku w Rzymie (lub Hiszpanii). Jego ojcem był pochodzący z Hiszpanii Antoniusz, kapłan przy kościele nazwanym później San Lorenzo. Damazy był diakonem (355) i prezbiterem za pontyfikatu Liberiusza, a gdy ariański cesarz Konstancjusz skazał papieża na wygnanie towarzyszył mu. Powrócił jednak do Rzymu i poparł antypapieża Feliksa II, ale po jego śmierci (365) pojednał się z Liberiuszem. Śmierć Liberiusza (366) spowodowała krwawe zmagania o godność papieską. Grupa zwolenników Liberiusza wybrała na papieża diakona Ursyna, którego konsekrował Paweł z Tibur.

Większość kapłanów i laikatu, w tym zwolennicy antypapieża Feliksa II, opowiedziała się za Damazym. Doszło do krwawych walk, w wyniku których Damazy zajął 1 października 366 Bazylikę na Lateranie i został konsekrowany przez biskupa Ostii. Po zakończonych walkach, w których zginęło ok. 160 osób prefekt Rzymu Viventus skazał Ursyna i jego diakonów na wygnanie. Pozwolenie cesarza umożliwiło im powrót do Rzymu we wrześniu 367 roku i walki znów rozgorzały. Pod koniec 367 roku Ursyn wraz ze swoimi stronnikami powtórnie został wygnany z Rzymu i Italii. W latach 370-372 Damazy znalazł się w tarapatach, gdy Ursyn i jego adherenci otrzymali prawo powrotu do Italii. Osiedlili się w Mediolanie i zmobilizowali przeciw papieżowi arian. Damazy został oskarżony (ok. 371) przez Żyda Izaaka, konwertytę, o wielkie wykroczenie – prawdopodobnie cudzołóstwo. Wszczęte śledztwo nie potwierdziło zarzutów, a Synod rzymski zwołany w 378 roku oczyścił Damazego z zarzutów. Ursyn uciekł do Kolonii, a Izaak do Hiszpanii. Cesarz Gracjan (363-383) na prośbę Synodu uznał zwierzchność sądowniczą biskupa Rzymu nad wszystkimi metropoliami Zachodu. Synod wydał też dekret uznający odpowiedzialność biskupów tylko przed kolegium biskupów, a nie przed władzą świecką. Jednak późniejszy dekret cesarski nie uwalniał nawet papieża od jurysdykcji cesarza w przypadku przestępstw kryminalnych. Papież występował przeciwko doktrynom arianizmu, macedonizmu, apolinaryzmu i pryscylializmu i odsuwał od sprawowania funkcji biskupich tych, którzy solidaryzowali się z tymi kierunkami.

Damazy dzięki swoim wpływom, wspomagany przez Ojców Kościoła doprowadził do ogłoszenia 28 lutego 380 wspólnego edyktu cesarzy Gracjana i Teodozjusza I Wielkiego czyniącego chrześcijaństwo według nicejskiego wyznania religią państwową. Równocześnie cesarze zwalczali kulty pogańskie. Sobór w Konstantynopolu (II Sobór Powszechny), zwołany w 381 roku przez współrządzącego cesarza Teodozjusza I Wielkiego dla wschodniej części cesarstwa potępił twierdzenia arian i postanowił, że biskup Konstantynopola jako stolicy cesarskiej posiada pierwszeństwo honorowe (bez jurysdykcji) zaraz po biskupie Rzymu. Ta decyzja nie spodobała się papieżowi, który upatrywał w tym zarzewie konfliktów i możliwość podziałów, a Synod rzymski w 382 roku ogłosił prymat biskupa Rzymu, opierając się na prawie sukcesji począwszy od św. Piotra i ustalił tradycyjne starszeństwo Kościółów: Rzymu, Aleksandrii i Antiochii. Damazy nazwał biskupstwo rzymskie Stolicą Apostolską, rozwinął kancelarię papieską i przeprowadził reformy w liturgii, a łacinę ustanowił głównym językiem. Sekretarzowi Hieronimowi zlecił rewizję łacińskiego tekstu Pisma Świętego i uczynił go odpowiedzialnym za ostateczne ustalenie kanonu ksiąg biblijnych. Biblia Hieronima, zw. Wulgatą, stała się urzędowym tekstem Kościoła. Papież włożył dużo wysiłku, by w Rzymie w miejsce posągów i świątyń pogańskich pobudować kapliczki i umieścić napisy przedstawiające męczeństwo chrześcijan. W miejscach kaźni męczenników Damazy I umieszczał własne wierszowane epigramy łacińskie wykute w marmurze przez papieskiego kaligrafa Furiusa Dionizego Filokalusa. Odnowił katakumby i kryptę papieską w katakumbach św. Kaliksta. Po 18 latach energicznej posługi Kościołowi papież Damazy zmarł w opinii świętości 11 grudnia 384. Został pochowany przy Via Ardeatina w kościele, który sam zbudował. Później jego szczątki przeniesiono do kościoła San Lorenzo in Damaso.

Bibliografia

Kazimierz Dopierała, Księga papieży, Poznań 1996; Robert Monge, Leksykon papieży, Kraków 2008 (wyd. Salwator).