Bractwo św. Anny

Z e-ncyklopedia
Anna Wenecja.jpg

Geneza bractwa św. Anny sięga XV wieku, a pierwsze jego oddziały powstały w Niemczech. Na ziemiach polskich było znane już w XVI wieku, lecz miało cele wyłącznie dewocyjno-społeczne. Dopiero założona przez arcybiskupa lwowskiego Jana Dymitra Solikowskiego, w 1578 roku, konfraternia przy bernardyńskim kościele św. Anny w Warszawie, wśród zadań o charakterze dewocyjno-społecznym postawiła sobie za cel obronę Kościoła katolickiego i jego doktryny, a zwłaszcza bóstwa Syna Bożego i Ducha Świętego […], Sakramentów św. i czci Świętych. Statut bractwa wymagał podejmowania dyskusji z różnowiercami placide et pro modestia catholica w celu zwalczania błędnej nauki arian i protestantów. Działalność ta miała prowadzić do nawracania ludzi wyłączonych z jedności z Kościołem katolickim. Działalność społeczna członków bractwa obejmowała również zwalczanie wad o charakterze społecznym, zwłaszcza pijaństwa i gadulstwa, dlatego też od kandydatów, poza walorami intelektualnymi, wymagano kwalifikacji moralnych. W późniejszym okresie, zwłaszcza w XVIII wieku, ograniczono się do wypełniania praktyk religijnych, tzn. do odmawiania różnych modlitw, którymi obejmowano nie tylko żywych członków bractwa ale i zmarłych. 11 czerwca 1581 nuncjusz apostolski w Polsce, Giovanni Andrea Caligari, dekretem His, quae pro zatwierdził konfraternię warszawską wraz ze statutami, a w 1589 roku papież Sykstus V bullą Ex incumbenti podniósł ją do rangi arcybractwa i obdarzył licznymi łaskami. Wyniesienie to nadawało prawo agregacji do konfraterni wszystkich innych bractw o tej nazwie z terenu Polski. Bulla papieska spowodowała szybki rozwój bractwa i erygowanie nowych oddziałów. Opiekę powierzono bernardynom, którzy propagowali bractwo wśród pielgrzymów, licznie przybywających w pielgrzymkach do obsługiwanych przez zakon sanktuariów. Papież Sykstus V zezwolił też na używanie medaliku z podobiznami św. Anny i NMP z Dzieciątkiem Jezus oraz napisem Sanctae Annae Societas.

Na Śląsk, z racji jego położenia geograficznego, bractwo św. Anny zostało przeszczepione jeszcze w XV wieku. W 1500 roku powstał pierwszy oddział konfraterni w parafii Wniebowzięcia NMP w Lwówku Śląskim. Głównym obecnie ośrodkiem bractwa św. Anny na Śląsku jest sanktuarium św. Anny Samotrzeciej na Górze św. Anny. Również tutaj powstało bractwo św. Anny, które papież Benedykt XIV zatwierdził w 1753 roku i obdarzył odpustami. Moderatorem bractwa jest kustosz Sanktuarium na Górze św. Anny lub inny wyznaczony przez niego ojciec. W tradycji śląskiej celem bractwa jest szerzenie kultu św. Anny, troska o jedność i miłość w rodzinach, modlitwa w intencji matek oczekujących potomstwa, dbałość o chrześcijańskie wychowanie dzieci oraz pomoc rodzinom wielodzietnym. Członkiem bractwa może zostać katolik, który ukończył 18 rok życia, bez względu na to czy jest duchownym lub świeckim. Aby zostać członkiem bractwa należy wyrazić pisemną wolę i przesłać ją na adres sanktuarium na Górze św. Anny. Nowego członka wpisuje się do przechowywanej w klasztorze na Górze św. Anny Księgi Bractwa. Na Górnym Śląsku bractwo św. Anny źródła odnotowują m.in. w parafii mysłowickiej. Zostało ono założone prawdopodobnie pod koniec XVI wieku, zaś z 1614 roku pochodzi wzmianka o dużych fundacjach na rzecz tego bractwa. W 1647 roku zawiązano bractwo św. Anny w Lędzinach. Bractwo posiadało swój modlitewnik wydawany staraniem franciszkanów z Góry św. Anny pt. Książeczka do nabożeństwa dla członków Bractwa św. Anny, która zawierała dwanaście pieśni do św. Anny.

Bibliografia

J. Flaga, Bractwa religijne w Rzeczypospolitej w XVII i XVIII wieku, Lublin 2004, s. 105-106, 140, 231; B. Kumor, Kościelne stowarzyszenia na ziemiach polskich w okresie przedrozbiorowym, [w:] Księga Tysiąclecia katolicyzmu w Polsce, red. P. Kałwa, M. Rechowicz, Lublin 1969, cz. 1, s. 527-528; A. Hanich, Góra św. Anny - centrum pielgrzymkowe Śląska Opolskiego 1945-1999, Opole 1999, s. 45-46; Podręczna encyklopedia kościelna, T. 5-6, oprac. S. Gall, Warszawa 1905, s. 220; J. Kudera, Historia parafii mysłowickiej, Mysłowice 1934, s. 233-237; W. Bochnak, Religijne stowarzyszenia i bractwa katolików świeckich w diecezji wrocławskiej od XVI wieku do 1810 roku, s. 88.