Bł. Emil Szramek

Z e-ncyklopedia

Bł. Emil Szramek (1887-1942), męczennik

SZRAMEK.JPG
Tworków - miejsce urodzenia Emila Szramka
Matka Emila Szramka
grób Matki ks. Emila Szramka
tablica w katedrze Chrystusa Króla w Katowicach

Urodził się 29 września 1887 w Tworkowie k. Raciborza w rodzinie chałupnika Augusta i Józefy z d. Kandziora. Ukończył miejscową szkołę elementarną. Następnie uczył się i ukończył gimnazjum w Raciborzu. W latach 1907-1910 studiował teologię na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego. 22 czerwca 1911 z rąk kard. Georga Koppa przyjął święcenia kapłańskie. W latach 1911-1912 pełnił posługę wikariacką w Miechowicach. Z kolei w Tychach - 1912-1916 - współpracował z ks. Janem Kapicą. Praca u znanego polityka, ale i wybitnego duszpasterza, zaważyła na jego poglądach politycznych i społecznych. W Tychach ukończył pracę nad doktoratem, który napisał pod kierunkiem Josepha Jungnitza (Das Kollegiatsstift Pfarrkirche zum heiligen Kreuz in Oppeln, Oppeln 1916). W latach 1916-1923 pracował na placówkach w Zaborzu i Mikołowie. Od 1918 roku był związany z towarzystwem kulturalno-oświatowym (Towarzystwo Oświaty na Śląsku im. św. Jacka), którego był jednym ze współzałożycieli. Był również redaktorem organu prasowego Głosy z nad Odry (1918-1924), w którym często bronił prawa Górnoślązaków do używania języka polskiego. Po utworzeniu Administracji Apostolskiej dla Śląska Polskiego (1922) został przez ks. A. Hlonda powołany na stanowisko kanclerza kurii Administracji Apostolskiej. Po utworzeniu diecezji wszedł w skład kapituły katedralnej, a od 1927 roku z polecenia bpa Arkadiusza Lisieckiego zajmował się organizacją budowy katedry. W kurii katowickiej pełnił także funkcję egzaminatora prosynodalnego, członka Consilium Vigilantiae i diecezjalnej komisji konserwatorskiej. W 1926 roku papież Pius XI powierzył ks. Szramkowi parafię Niepokalanego Poczęcia NMP w Katowicach.

Styl duszpasterstwa uprawianego przez ks. Emila Szramka cechowała otwartość i tolerancja, zwłaszcza jeśli chodzi o kwestie narodowościowe. Jako jeden z pierwszych naukowców na Śląsku zaczął głosić tezę o potrzebie większego otwarcia na kontakty między historykami polskimi i niemieckimi. Był daleki od nacjonalizmu, a tym bardziej od wszelkich przejawów szowinizmu. W 1927 roku został wybrany prezesem Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku. Równocześnie redagował Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku. Był jednym z inicjatorów założenia w Katowicach Biblioteki Śląskiej, a następnie przewodniczącym Rady Muzealnej Muzeum Śląskiego w Katowicach. Był znanym bibliofilem i koneserem sztuki. Pisał dużo, interesowała go zwłaszcza biografistyka. Wiele czasu poświęcał także folklorystyce i badaniom nad Śląskiem jako pograniczem kulturowym. Owocem wieloletniej pracy stała się książka, która po dzień dzisiejszy nie straciła na aktualności: Śląsk jako problem socjologiczny (Katowice 1934). W przededniu wybuchu wojny sporządził testament, w którym wszystko co posiadał przekazywał innym. Od początku okupacji spotykały go represje ze strony Gestapo. Nie opuścił parafii, a od decyzji o wygnaniu odwołał się do najwyższych władz III Rzeszy. Został aresztowany 8 kwietnia 1940. Przebywał w obozach koncentracyjnych Dachau, Gusen, Mauthausen i ponownie od 8 grudnia 1940 w Dachau. W tych trudnych warunkach ks. Szramek stał się niekwestionowanym przywódcą śląskich księży. Podnosił więźniów na duchu; głosił kazania, w których dawał wyraz nadziei na odrodzenie Polski. Wobec prześladowców zachowywał się z godnością i spokojem. Jak wspominają współwięźniowie miał niezłomny charakter i siłę ducha. Został zamordowany 13 stycznia 1942 na izbie chorych, oblewany strumieniami lodowatej wody. 13 czerwca 1999 Jan Paweł II wśród 108 Męczenników II wojny światowej ogłosił go błogosławionym.

Posłuchaj

  • Wspomnienie liturgiczne przypada 12 czerwca.

Bibliografia

AAKat, AP 825-827; K. Heska-Kwaśniewicz, Ks. dr E. Szramek – życie i działalność (zarys), [w:] Ks. dr Emil Szramek. Działalność i dzieła. Materiały posesyjne, red. J. Malicki i J. Śliwiok, Katowice 1994, s. 9-14; Martyrologium, s. 207-209; J. Myszor, Dlaczego zginął ks. Emil Szramek, [w:] Victor-quia Victima. Ksiądz Emil Szramek (1887-1942), pr. zb. pod red. E. Szczotoka i A. Liskowackiej, Katowice 1996, s. 59-68; Tenże, Sługa Boży ks. Emil Szramek – proces beatyfikacyjny Męczenników II wojny światowej. Nowe pytania i odpowiedzi. Edycja tekstów źródłowych, SSHT 1997, t. 30, s. 249-271; Tenże, Sługa Boży ks. Emil Szramek (1887-1942), [w:] Męczennicy za wiarę 1939-1945, pr. zb., Warszawa 1996, s. 95-100; Tenże, Stosunki Kościół, s. 39, 57, 171, 242; Nowe oblicza bł. Emila Szramka, pod red. K. Heskiej-Kwaśniewicz i J. Myszora, Katowice 2003; Weiler, s. 655; A. Hanich, Martyrologium duchowieństwa Śląska Opolskiego w latach II wojny światowej, Opole 2009, s. 119-121; J. Myszor, Ks. Emil Szramek-kapłan diecezji wrocławskiej (1911-1922), [w:] Ziemia Śląska, t. 5 red. L. Szaraniec, Katowice 2001; A. Szanecka, Pasje turystyczne ks. Emila Szramka, WA 1996, nr 8, s. 382-384; H. Pyka, Mecenat artystyczny Księdza Emila Szramka w Parafii Mariackiej w Katowicach, [w:] SSHT 1992-1993, t. 25-26, s. 307-316; J. Tofilska, Parafia Mariacka w Katowicach. Historia jak witraż, Katowice 2010, s. 81-88; M. Fazan, Emil Szramek-organizator życia naukowego na Śląsku w okresie międzywojennym, [w:] Kronika Katowic, t. IV, Katowice 1993, s. 57-73; J. Mandziuk, Szramek [Schramek] Emil (1887-1942), SPTK, t. 7, Warszawa 1983, s. 234-241.