Administracja państwowa

Z e-ncyklopedia
Ludwik Wilhelm von Münchow
Karl von Hoym

Terytoria zdobyte przez Prusy zostały początkowo włączone do wspólnej, z częścią Dolnego Śląska, jednostki administracyjnej (departamentu) ze stolicą we Wrocławiu, jednej z dwóch, które tworzyły pruską Prowincję Śląską. W wyniku reform administracyjnych przeprowadzonych w Prusach na podstawie rozporządzenia z kwietnia 1815 roku, dla części górnośląskiej Prowincji Śląskiej utworzono odrębną jednostkę administracyjną w postaci rejencji opolskiej (Regierungsbezirk Oppeln). Rejencja opolska była jedną z trzech, na jaką podzielony został pruski Śląsk. W 1818 roku włączono do niej znaczną część dawnego księstwa biskupiego: powiaty nyski i grodkowski, a w 1820 roku kolejny powiat dolnośląski - kluczborski . W organizacji kościelnej większość obszaru zajętego przez Prusy w połowie XVIII wieku, a historycznie kojarzonego z Górnym Śląskiem, należała od początku do diecezji wrocławskiej. Wyjątkiem był obszar dwóch dekanatów: pszczyńskiego i bytomskiego, zwanych polskimi lub krakowskimi, które od początku swego istnienia należały do diecezji krakowskiej.

W pierwszym okresie panowania pruskiego na Śląsku kwestie kościelne podlegały kompetencyjnie nie odpowiednim ministerstwom w Berlinie, lecz wydzielone, leżały w gestii władz cywilnych na Śląsku z siedzibą we Wrocławiu. Organizacja terytorialna i zarządzanie Śląska zanim okrzepła w 1815 roku, ulegała kilkukrotnym przekształceniom. Z pierwszego Komisariatu Wojennego (Feldkriegskomissariat) powstały dwie kamery (wrocławska i głogowska) zwane Kamerami Wojenno - Dominialnymi (Kriegs-und Dommänenkammer) i te przetrwały do 1810 roku. W ich miejsce postały rejencje. W 1815 roku dwie z nich: wrocławska i legnicka utworzyły prowincję śląską.

Na czele prowincji stał minister (Provinzialminister) podlegający osobiście królowi, który w stosunku do innych urzędników państwowych posiadał bardzo szeroki zakres władzy. W pierwszym okresie rządów pruskich znaczący wpływ na sytuację Kościołów miał pierwszy minister Śląska Ludwik Wilhelm von Münchow (1742-1753), który otrzymał zadanie wyrównania różnic w położeniu między wyznaniem ewangelickim i katolickim. Nie była to jednak operacja, w czasie której ewangelicy uzyskali bezwzględną przewagę nad katolikami. Wprawdzie ewangelicy bez przeszkód mogli budować domy modlitwy, to jednak wbrew oczekiwaniom nie odzyskali kościołów, które swego czasu przejęli do katolików, co więcej nie odzyskali kościołów, które sami wybudowali lub rozbudowali, a które po akcie restytucyjnym przejęli katolicy ( np. Tarnowskie Góry).

W pierwszym okresie rządów pruskich duży wpływ na stosunki Kościół – władze państwowe wywarł Ernst Wilhelm von Schlabrendorff (1719- 1769), pruski minister Śląska mianowany na to stanowisko przez króla Fryderyka II w 1755 roku. Był wierny, umiejętnie wykonujący swe obowiązki i bezwzględnie posłuszny królowi. W okresie jego rządów została wprowadzona reforma szkolna związana z metodą zaproponowana przez opata żagańskiego Felbigera.

Karl Georg Heinrich von Hoym (1770-1806), rządzący na Śląsku po Schlabrendorfie, otrzymał tajne, szerokie pełnomocnictwa od króla w stosunku do duchowieństwa i szlachty. Ocenia się, że udało mu się doprowadzić do pełnej integracji Śląska z reszta ziem pruskich, między innymi przez to, że w swojej polityce umiejętnie zachowywał się wobec duchowieństwa i szlachty . Za jego rządów przy pomocy odpowiedniego prawodawstwa formowała się koncepcja ograniczenia miejsca i roli zakonów w życiu społecznym Śląska. „Ostateczne rozwiązanie” problemu zakonów zostało zrealizowane przy pomocy sekularyzacji w 1810 roku.

Nadprezydenci Prowincji Śląskiej (Dolnego i Górnego Śląska)

Bibliografia

Cd:

Book.png

Powszechne Prawo Krajowe

Powrót do spisu treści