Świerczek Wendelin

Świerczek Wendelin CM (1888-1974), muzykolog, autor śpiewnika kościelnego

Urodził się 16 stycznia 1888 we wsi Żytna k. Rybnika, w rodzinie chłopskiej Jakuba i Franciszki z d. Świdergoł. Był starszym bratem ks. Leona. Szkołę podstawową ukończył w Żytnej, po czym wstąpił do Klasycznego Gimnazjum Księży Misjonarzy w Krakowie, a następnie do ich seminarium. 22 czerwca 1913, z rąk bpa Adama Sapiehy przyjął święcenia kapłańskie. Jako neoprezbiter wpierw dojeżdżał do Nowej Wsi, by następnie w niej osiąść ucząc, w latach 1914-1915, w tamtejszym małym seminarium języka niemieckiego, łaciny, chemii, fizyki oraz śpiewu. Prowadził m.in. chór seminaryjny, chór Dzieci Maryi oraz orkiestrę. Z Nową Wsią był związany z przerwami do 1927 roku. Z chwilą wybuchu I wojny światowej objął opieką duszpasterską szpital wojskowy w Łobzowie. Następnie wiosną 1917 roku został powołany do wojska niemieckiego stacjonując w Tarnowskich Górach i w Nysie. Z wojska powrócił w grudniu 1918 roku, a w sierpniu 1919 roku został kapelanem inwalidów wojennych na Kleparzu w Krakowie. Pełniąc tę posługę otrzymał nominację do stopnia kapitana 26 października 1919. Pod opieką duszpasterską ks. Świerczka były dwa szpitale, Szkoła Inwalidów w Krakowie oraz Warsztat Inwalidów w Krakowie, Bronowicach, Mydlnikach i Brzesku k. Bochni.

Przed głosowaniem nad przynależnością Śląska udał się w styczniu 1921 roku na obszar plebiscytowy. Pracował w rybnickim Komitecie Plebiscytowym w wydziale oświatowym. Swoje zaangażowanie skupił głównie na werbowaniu studentów różnych kierunków do pracy w szkołach i przedszkolach pozbawionych nauczycieli, a także poświęcał się największej swojej pasji czyli muzyce. Zdołał poprowadzić kurs dla dyrygentów, a także kierował rybnickim chórem Seraf. Działalność ks. Świerczka była powodem wyznaczenia przez Niemców nagrody za jego schwytanie. W czasie III powstania śląskiego należał do duszpasterstwa Grupy Wschód (Środek), któremu szefował ks. Jan Brandys. Był duszpasterzem szpitali frontowych na linii Olza-Dziergowice k. Kędzierzyna. Jako duszpasterz docierał z posługą do oddziałów frontowych.

W latach 1922-1927 studiował muzykologię na UJ u prof. Z. Jachimeckiego i prof. J. Reissa. Następnie prowadził zajęcia z muzyki w Małym Seminarium Księży Misjonarzy w Krakowie. Od 1930 roku, przez sześć lat był ojcem duchownym w Seminarium Częstochowskim w Krakowie. W latach 1936-1938 pełnił funkcję dyrektora Seminarium Internum Księży Misjonarzy w Wilnie, a następnie pracował przy parafii Księży Misjonarzy w Tarnowie, będąc równocześnie ojcem duchownym kleryków obrządku wschodniego (1938-1942). W latach 1942-1968 był profesorem muzyki w Seminarium Duchownym w Sandomierzu, członkiem Diecezjalnej Komisji do Spraw Organistowskich oraz dyrygentem chóru katedralnego. Od 1968 roku przebywał w domu Księży Misjonarzy na Kleparzu (Kraków). Zmarł 12 sierpnia 1974 w Krakowie.

Ks. Świerczek organizował koncerty, uczył gry na fortepianie, organach, skrzypcach i instrumentach dętych, zakładał i prowadził chóry. Współpracując z B. Wallek-Walewskim, wywarł duży wpływ na kształtowanie się repertuaru polskich pieśni kościelnych także poza granicami Polski.

Skomponował

• Utwór Kantata Wielkanocna na chór męski i organy;

Opracował

• Katalog rękopiśmiennych zabytków muzycznych biblioteki Seminarium Duchownego w Sandomierzu (1959, 1960-1962),
• Katalog kancjonałów staniąteckich i pieśni (1980),
• Katalog pieśni w kancjonałach Ojców Paulinów na Jasnej Górze,
• Śpiewnik kościelny z melodiami na dwa głosy zawiera pieśni polskie i śpiewy łacińskie oraz różne nabożeństwa i modlitwy (1928, 1931, 1936, 1947-1948, 1959, 1965-1966, 1973, 1975).

Bibliografia

E. Poloczek, Świerczek Wendelin CM, [w:] Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, red. M. Pater, Katowice 1996, s. 432-433; W. Kałamarz, Ks. Wendelin Świerczek CM–zasłużony badacz polskiej pieśni kościelnej, [w:] Recepcja ducha w przestrzeni wiedzy. Sympozjum jubileuszowe 19-20 listopada 2010, red. J. Łucyszyn, S. Rospond, Kraków 2011, s. 193-215; M. Wesołowski, N. Bujniewicz, Duszpasterstwo wojskowe w polskich organizacjach niepodległościowych i w odrodzonym wojsku polskim w świetle akt Centralnego Archiwum Wojskowego, s. 419.