Św. Patryk

Z e-ncyklopedia

Św. Patryk (ok. 385-461)

Urodził się około 385 roku w Wielkiej Brytanii. Najprawdopodobniej pochodził z terenów dzisiejszej Walii. Jako miejsce jego urodzenia czasem podaje się także rzymską kolonię Bannaventa, położoną na brytyjskim wybrzeżu Morza Irlandzkiego. Jego ojciec Kalpurniusz, późniejszy diakon był dekurionem w legionach rzymskich. Jego matka nosiła imię Cenchessa. Patryka ochrzczono wcześnie lecz chrześcijaństwo nie miało na niego wpływu. W późniejszych latach, gdy pisał swoją autobiografię przyznał, że nie wierzył w żywego Boga. Dalej wyznał, że w piętnastym roku życia zrobił okropną rzecz przez którą obawiał się później, że uniemożliwi mu ona święcenia diakonatu. Wyznał ten grzech przyjacielowi, ten zapewnił go, że nie stoi on na przeszkodzie do święceń i obiecał nie powtarzać nikomu tego sekretu. Co zrobił Patryk? Odpowiedzi na to pytanie nie ma od 1600 lat.

Gdy miał szesnaście lat porwali go piraci i wywieźli do Irlandii. Tam jako niewolnik był pasterzem owiec. Pracował w ten sposób przez sześć lat. Nauczył się używanego tam języka i poznał miejscowe obyczaje. Wtedy właśnie dokonała się w nim zmiana. Daleko od bliskich, niedożywiony, nieubrany, przypomniał sobie o Bogu. Po tych trudnych doświadczeniach, udało mu się uciec przygodnym statkiem i powrócić do domu. Nie potrafił jednak zapomnieć o Irlandii, ciągle do niego powracała. Doznawszy mistycznego przeżycia uświadomił sobie, że jest powołany by wrócić do Irlandii i tam głosić Chrystusa. Patryk od razu podjął odpowiednie przygotowania. Udał się do Galii, gdzie został uczniem św. Germana z Auxerre. Studiował przez 4 lata i święcenia kapłańskie przyjął około 417 roku w Auxerre. Podążył też do Italii i przez pewien czas był w klasztorach na wyspach Morza Tyrreńskiego. Poznanie życia klasztornego okazało się później przydatne. Gdy Patryk okazał gotowość udania się do Irlandii, władze kościelne nie udzieliły mu aprobaty, zarzucano mu brak odpowiedniego wykształcenia.

Pierwszym biskupem Irlandczyków był Palladiusz. Po jego śmierci w 432 roku z polecenia papieża Celestyna I otrzymał święcenia biskupie i udał się do Irlandii. Apostołował głównie na północy i zachodzie kraju. Tam z wielkim zapałem zabrał się do głoszenia Ewangelii. Podróżował po Ulsterze, Leinsterze i Munsterze. Wszędzie jednak dokąd poszedł był zaskoczony gorliwością z jaką Irlandczycy przyjmowali Ewangelię. Zdarzały się jednak przeszkody ze strony druidów, czyli kapłanów pogańskich. Mimo tego Patryk pozyskiwał sobie życzliwość władców plemiennych, co ułatwiało mu pracę. Wszędzie zaczynał od wizyty u wodza plemienia prosząc go o zgodę na głoszenie Ewangelii. Na polecenie papieża Leona I zorganizował w Irlandii hierarchię kościelną. Organizację Kościoła dostosowywał do warunków lokalnych. Wybudował wiele kościołów, między innymi w 444 roku katedrę w Armagh, w której znajdowała się główna stolica biskupstwa. Zakładał parafie na wzór klasztorów, zalecając duchowieństwu życie wspólnotowe. On sam żył według surowych zasad zakonnych.

Życie Patryka wielokrotnie było wystawione na niebezpieczeństwo. Krytykowano go zarówno w Irlandii jak i w Wielkiej Brytanii. Zwłaszcza za to, że domagał się ekskomuniki dla Korotyka, który z bandą rycerzy napadł na wyspę i zabił wielu tamtejszych mieszkańców ochrzczonych przez św. Patryka. Natomiast tych, którzy przeżyli sprzedał jako niewolników. Patryk określił Korotyka i jego ludzi towarzyszami demonów. W swojej obronie Święty napisał dzieło Confessio ( Wyznania ). Bronił się w nim podobnie jak święty Paweł, gdy obstawał przy swoich metodach apostołowania. Nie wiadomo, czy Korotyk kiedykolwiek uwolnił pojmanych i czy święty zobaczył swoich umiłowanych.

Patryk utrwalił swoją duchową sylwetkę w wyżej wymienionym dziele Wyznania. Dzięki niemu dowiadujemy się o jego bogatym życiu duchowym. Był mężem kontemplacji i modlitwy, cenił to sobie jako dar od Boga. Jego nieugiętość charakteru i głęboka wiara były siłą do pokonywania pogan. Ostatnie lata życia prawdopodobnie spędził w klasztorze, oddając się ascezie, modlitwie i praktykom pokutnym. Święty zmarł 17 marca. Nie ma pewności co do roku, ale prawdopodobnie w 461. Od czasów Patryka w kolejnych wiekach Irlandczycy zanieśli tę wiarę między innymi do Stanów Zjednoczonych, Kanady, Australii, Nowej Zelandii, Afryki i Azji. Gdziekolwiek znajduje się irlandzka wspólnota, tam niezmiennie buduje ona kościół pod wezwaniem św. Patryka.

Życiorys św. Patryka jest bogaty w różne legendy. Związana jest z nim opowieść mówiąca o tym, iż wygnał z Zielonej Wyspy wszystkie węże. Miało to odniesienie do Biblii, gdyż w ten sposób Patryk miał wygnać wszelkie zło z Irlandii. Jest także legenda o koniczynce. Właśnie za jej pomocą Patryk tłumaczył poganom irlandzkim na czym polega Trójca Święta. Bardzo popularna jest także legenda o czyśćcu. Miał on tam zstępować na rozważanie kar piekielnych.

Irlandia czci świętego Patryka, jako swojego ojca i patrona. Jego kult w tym miejscu jest bardzo rozpowszechniony, a także w niektórych miejscach we Francji. Dzień św. Patryka, czyli 17 marca Irlandia obchodzi bardzo uroczyście poprzez nabożeństwa i pochody. W średniowieczu kult przekroczył granice Irlandii i rozpowszechnił się po Europie. W czasach nowożytnych dostał się do Stanów Zjednoczonych i Kanady. W Polsce jego kult jest mało znany. Istnieje tylko jedna parafia - w Warszawie - której jest patronem. W kolekcie mszalnej wspomina się św. Patryka, jako biskupa i apostoła Ewangelii mieszkańców Irlandii. Przez jego zasługi i wstawiennictwo prosimy, aby chrześcijanie zawsze ukazywali światu cuda miłości Bożej. Liturgia Godzin zamieszcza fragment Wyznania świętego Patryka.

  • W ikonografii święty jest przedstawiony jako biskup z brodą i z wężem u stóp. Według legendy laską, którą trzyma w ręce wypędzał węże. W dłoni trzyma liść koniczyny białej (symbol Irlandii), którym objaśniał dogmat Trójcy Świętej. Inne atrybuty to mitra, pastorał, krzyż, księga, chrzcielnica, harfa.
  • Święty Patryk jest patronem Irlandii oraz Nigerii. Uważany jest również za patrona fryzjerów, bednarzy, kowali, upadłych na duchu, inżynierów, piwa oraz za opiekuna zwierząt domowych.
  • Wspomnienie liturgiczne przypada 17 marca.

Bibliografia

H. Fros, F. Sowa, Księga imion i świętych, T. 4, Kraków 2000, s. 531-533; T. Sinka, Święty Patryk, Kraków 2001, s. 5-9; J.T. Craughwell, Święci nie-święci, Kraków 2007, s. 69-75.